Instytut Geologiczny przy ul. Rakowieckiej 4

 

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) jest najstarszym polskim instytutem naukowym o zasięgu ogólnokrajowym. Został powołany 7 maja 1919 r. na mocy uchwały Sejmu Ustawodawczego RP.

Front głównego budynku PIG, lata 50-te XX w.

Ogłoszono konkurs na projekt nowej siedziby, w którego wyniku realizację budowy powierzono architektowi Marianowi Lalewiczowi. Zaprojektował on budynki w charakterystycznym dla siebie stylu akademickiego klasycyzmu, przy czym wnętrza cechował nieco tajemniczy, bazylikowy czy też klasztorny wystrój.

Budowę siedziby Państwowego Instytutu Geologicznego rozpoczęto dopiero w 1925 roku.
Ciekawostką jest, że niektóre detale dekoracyjne wykonano z kamienia pochodzącego z rozebranego w 1926 r. soboru przy Placu Saskim. Były to różowe granity z wyspy Kumlinge, w archipelagu Wysp Alandzkich, przewiezione do portu Hangö, a następnie do Warszawy.

Budowę pawilonu południowego - chemicznego, rozpoczęto w połowie 1925 roku i zakończono w 1926, natomiast gmach główny, którego fundamenty położono już w roku 1923, do częściowego użytku został oddany w 1930 r.; wtedy też nastąpiła ostateczna przeprowadzka z Pałacu Staszica. Ze względu na ogromne kłopoty finansowe, gmach główny ukończono dopiero w 1936 r. Całkowity koszt budowy wyniósł 2 300 000 zł, co w tamtych czasach stanowiło ogromną sumę.

Okres II Wojny Światowej
II Wojna Światowa dla Państwowego Instytutu Geologicznego rozpoczęła się 6 września 1939 r., kiedy to część personelu ewakuowano do Lwowa. Warszawę opuścił także prof. Karol Bohdanowicz, przekazując funkcję dyrektora dr. Józefowi Zwierzyckiemu. Podczas oblężenia Warszawy budynki Instytutu ucierpiały niewiele, poza salą muzealną, gdzie uległ zniszczeniu szklany dach oraz większość eksponatów.

W połowie października 1939 r. do Warszawy przybyli dwaj pracownicy berlińskiego Amt fur Bodenforschung - prof. Paeckelmann i dr Barnitzke, którzy z myślą wywiezienia wszystkiego co ocalało, zasekwestrowali budynki i majątek Instytutu. Po zapoznaniu się ze stanem zniszczeń, wystąpili z propozycją, by polski personel na nowo podjął prace na poprzednich stanowiskach. W listopadzie do Instytutu powróciła większość pracowników.

Reorganizacja instytutu przez władze okupacyjne nastąpiła w kwietniu 1940. Zmieniono jego nazwę na Amt für Bodenforschung z centralą w Krakowie. Dyrektorem jednostki został prof. Brinkmann, a od kwietnia 1944 r. - prof. Petraschek. Główny nacisk w badaniach geologicznych skierowany był wówczas na kartografię geologiczną i rejestrację złóż surowców mineralnych. Nie wszystkie jednak wyniki badań były przez polskich geologów ujawniane. Prowadzono podwójną - jawną i ukrytą - dokumentację.

W czasie okupacji zginęło wielu pracowników Instytutu. Budynki zostały zniszczone w 95%, aparatura średnio w 50%, straty w zbiorach muzeum zostały obliczone na 70%. Księgozbiór został w znacznej części wywieziony przez okupanta, a częściowo uległ zniszczeniu w czasie Powstania Warszawskiego. Najbardziej ucierpiała jednak kadra. Zginęło co najmniej 25% pracowników i współpracowników PIG - zamordowani, zmarli w obozach koncentracyjnych, polegli podczas działań wojennych lub w Powstaniu Warszawskim.



Sala ekspozycyjna Muzeum Geologicznego
- zniszczona w trakcie nalotu wojsk radzieckich w 1943 r.

Lata powojennej odbudowy
Wkrótce po wyzwoleniu Warszawy, już w styczniu 1945 r., do zrujnowanego Instytutu przybyli pierwsi pracownicy. Podjęcie pracy nie było jednak możliwe, ze względu na prawie całkowite zniszczenie gmachów.

W wyniku działań wojennych wielu pracowników przebywało w Krakowie i dlatego też, zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 3 marca 1945 r., tam został reaktywowany Państwowy Instytut Geologiczny. Odkopano materiały ukryte w sierpniu 1944 r., zabezpieczono ocalałe urządzenia, a w lipcu 1945 r. przystąpiono do odbudowy gmachów. Odbudowa postępowała bardzo szybko i sprawnie. Już jesienią 1946 r. do Warszawy przeniosła się dyrekcja instytutu, a w miarę oddawania do użytku nowych pomieszczeń - kolejne komórki organizacyjne.

Budowa nowego gmachu 1948-1952
W latach 1946-1947 gmach Muzeum Geologicznego został wyremontowany. W związku ze zwiększającym się zapotrzebowaniem na badania geologiczne, dyrektor Jan Czarnocki chciał doprowadzić gmachy Instytutu do takiego stanu, aby można było w nich pracować. Przewidując żywiołowy rozwój geologii w warunkach powojennych zdecydował, że w centrali w Warszawie musi jak najszybciej powstać gmach umożliwiający prowadzenie badań na dużą skalę. Głównym projektantem nowego gmachu przy ul. Rakowieckiej 4 został prof. architektury Marek Leykam. Budowę rozpoczęto w 1948 r., a w  roku 1952  budynek został oddany do użytku.



Budowa nowego gmachu Instytutu Geologicznego - obecnie imienia Jana Wyżykowskiego, odkrywcy złóż miedzi i srebra na Dolnym Śląsku

Ciekawostki:

1.  W siedzibie Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie we wrześniu 2011 r. odbył się europejski szczyt geologiczny – 31. Walne Zgromadzenie EuroGeoSurveys (EGS). Podczas spotkania dyrektorzy służb geologicznych jednogłośnie wybrali ówczesnego dyrektora Instytutu prof. dr. hab. Jerzego Nawrockiego do czteroosobowego zarządu stowarzyszenia EuroGeoSurveys (Executive Committee);
2.  W 1938 r., podczas budowy kolektora przy ul. Podchorążych w Warszawie, natrafiono na duży głaz narzutowy o kubaturze około 10 m³. Był to gnejs biotytowy z licznymi iniekcjami, właściwymi skandynawskim arterytom. Po wojnie, z chwilą rozpoczęcia budowy nowego gmachu Instytutu, dyrektor Jan Czarnocki wyraził gorące życzenie, aby głaz znalazł się na jego terenie. Główny projektant uwzględnił wniosek, wyznaczając miejsce tuż przy wejściu do nowego gmachu. Głaz ustawiono tu w dniu 23 kwietnia 1959 r. 
    
    3. Muzeum PIG-PIB i możliwość jego zwiedzania:
   -dni i godziny otwarcia:
   poniedziałek-piątek 09.00-15.00
   sobota - nieczynne
   niedziela 10.00-14.00
   
   Wstęp wolny.
   Zwiedzanie z przewodnikiem obejmuje grupy minimum 10 osobowe.

Willa Pawła Mackiewicza - ul. Wiśniowa 34/ ul. Narbutta 30

Zdjęcia wykonałam w czerwcu 2017 r.

Jak widać willa jest w trakcie generalnego remontu.

Willa z 1924 r.

Na Mokotowie, u zbiegu ulic Wiśniowej i Narbutta stoi dość ciekawy architektonicznie dwukondygnacyjny budynek. Obecnie oznaczony adresem Narbutta 30, niegdyś miał dodatkowy adres Wiśniowa 34.

Jak podaje Jarosław Zieliński w jednym z tomów „Atlasu dawnej architektury ulic i placów Warszawy”, jest to pochodząca z 1924 r. willa wystawiona przez Pawła Mackiewicza (później przeszła w ręce Diany Eigerowej, a tuż przed wojną została własnością Marii-Ludwiki, Michała i Tomasza Wereszczaków ).

Główne wejście posiada od ul. Wiśniowej. W elewacji nad nim zwraca uwagę motyw kosza z owocami. Fasada ogrodowa od ul. Narbutta wyróżnia się ryzalitem na osi zwieńczonym balkonem. Na całej szerokości tej strony budynku mieści się taras ze schodami prowadzącymi do ogrodu.

Dom - ul. Kielecka 29a / ul. Kielecka 29

Dom powstał po roku 1936, a jego historyczna nazwa to "Dom Elbera", który tworzył całość z drugą połową budynku mieszczącą się pod adresem ul. Kielecka 29.
Przed wojną w domu przy ul.Kieleckiej 29a mieszkał Tadeusz Dudkiewicz, prokurator Sądu Najwyższego. Po wojnie Karolina Beylin, autorka opowieści o dawnej Warszawie. Jej twórczość oscylowała między fikcją, a rzeczywistością. Opisywała dzieje miasta, losy sławnych ludzi, choć nierzadko przytaczane przez nią historie i rozmowy bohaterów były zmyślone."Prawie wszystkie powojenne lata spędziła Pani Karolina wraz ze swą siostrą nierozłączką Stefanią na parterze cichego domku przy Kieleckiej. Otoczona skrzętnie zebranymi książkami, kalendarzami i czasopismami pomocnymi jej w pracy nad dziejami dawnej stolicy Pani Karolina nigdy jednak nie zapominała o Warszawie. Stale obcowała z tą Warszawą, najczęściej może w redakcji albo foyer jakiegoś teatru, obok pasji warszawskiej nigdy bowiem nie opuściła jej autentyczna pasja teatralna" - wspominał pisarkę i varsavianistkę Juliusz Wiktor Gomulicki.

Dom - ul. Wiśniowa 38

Dom wybudowany w 1928 r. wg projektu Szutenbacha wraz z ogrodem i ogrodzeniem został wpisany na listę zabytków 11 września 1987 r. pod pozycją 1309.
Znalazłam informację, że projekt domu wykonała Wincent Adamski.
W budynku mieściła się siedziba Fundacji WWF Polska.
Obecnie w budynku działa wiele prywatnych firm.

Zdjęcia wykonałam we wrześniu 2018 r.

Dom - ul. Kielecka 31

Źródło: http://www.warszawskie-mozaiki.pl/2014/06/ulica-kielecka.html

 Ciekawostka dla tych co pamiętają jak wyglądał "mały domek" - obecnie zburzony i śladu po nim nie ma.

" Raport NIK

3.1. Nieruchomość położona przy ul.Kieleckiej 31

Nieruchomość położona przy ul.Kieleckiej 31 stanowi działka ewidencyjna nr 7/1 o pow.263m², działka ew. nr 7/2 o pow.122m² oraz działka ew. o pow.272m² w obrębie 1-01-09 o łącznej pow.657m².

Nieruchomość ta jest własnością Gminy Warszawa Centrum Dzielnicy Mokotów na podstawie decyzji Wojewody Warszawskiego z dnia 1.04.1993r. oraz z mocy art.36 ust.1 ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy.

            Kontrola wykazała nieprawidłowości przy podziale działki ewidencyjnej nr 7 o powierzchni 657m² przu ul.Kieleckiej 31. Polegały one na wydaniu z up.Burmistrza Dzielnicy-Gminy Warszawa-Mokotów[1] przez Zastępcę Naczelnika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami[2] decyzji zatwierdzających podział tej działki z naruszeniem przepisów o właściwości rzeczowej oraz art.10 ust.1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.

I tak:

- W dniu 8.10.1993r. z up.Burmistrza Dzielnicy-Gminy Warszawa-Mokotów wydana została przez Z-cę Naczelnika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami decyzja zatwierdzająca podział  działki  nr 7 o  powierzchni  657m²  na  dwie  działki  nr 7/1  o pow. 385m²  i nr 7/2 o

pow.272m². Następnie powyższa decyzja została w dniu 20.10.1994r. uchylona i zatwierdzony został podział działki nr 7 na następujące działki: nr 7/1 o pow.263m², nr 7/2 o pow.122m² oraz  nr 7/3 o pow.272m².

W chwili wydawania powyższych decyzji obowiązywał atr.27a § 1 k.p.a., który stanowił, że organy gminy podlegają wyłączeniu od załatwiania spraw, których stroną jest gmina (art.1 ust.11 ustawy z dnia 24 maja 1990r. o zmianie ustawy Kodeks Postępowania Administracyjnego - Dz.U. Nr 34, poz.201). Powszechnie obowiązująca wykładnie tego przepisu uchwalił Trybunał Konstytucyjny w dniu 23.06.1993r. zgodnie, z którą organy gminy podlegają na podstawie art.27a k.p.a. wyłączeniu od załatwiania sprawy rozstrzyganej w formie decyzji administracyjnej, jeżeli przedmiotem sprawy jest stosunek cywilnoprawny, którego gmina jest stroną. Obie decyzje podziałowe dotyczyły nieruchomości, której właścicielem, a zatem i stroną postępowania była gmina. Ponadto aneksem z dnia 12.11.1993r.  do Porozumienia zawartego w dniu 13.09.1990r. pomiędzy Kierownikiem Urzędu Rejonowego w Warszawie a Zarządem Dzielnicy Mokotów wprowadzony został § 1a w następującym brzmieniu : „W przypadku, gdy w sprawach będących przedmiotem porozumienia gmina jest stroną postępowania administracyjnego organem właściwym do rozpatrzenia sprawy jest Kierownik Urzędu Rejonowego w Warszawie.”

Zgodnie z art.10 ust.3 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości podział nieruchomości następuje na podstawie decyzji rejonowego organu rządowej administracji ogólnej, zatwierdzającej projekt podziału.

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art.10 ust.1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości podział nieruchomości może nastąpić, jeżeli jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Obszar MU-27, na którym leży przedmiotowa nieruchomość według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy zatwierdzonego uchwałą Nr XXXV/199/92 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 28.09.1992r., przeznaczony jest pod funkcje mieszkaniowo-usługowe.

Podział działki nr 7 decyzją z dnia 8.10.1993r. zgodny był z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Natomiast podział dokonany decyzją z dnia 20.10.1994r. na trzy działki nastąpił ze względu na dawne linie hipoteczne hip. nr 11113 i hip. nr 11632. Podział ten nie znajduje uzasadnienia w planie zagospodarowania, bowiem w szczególności działka nr 7/2 o pow.122m² nie może stanowić samodzielnej działki, zatem jej wydzielenie nie było zgodne z planem zagospodarowania, a tym samym z art.10 ust.1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.

Od powyższych decyzji Prokurator Wojewódzki wniósł sprzeciw. Wojewoda decyzją z dnia 17.06.1997r., stwierdził, że decyzja z 1994r. została wydana z naruszeniem prawa, jednakże odmówił stwierdzenia jej nieważności z uwagi na nieodwracalność skutów prawnych jakie nastąpiły tzn. rozpoczęcie budowy przez Spółdzielnię Mieszkaniową Lokatorsko-Własnościową „Przeszłość” i jej dużego stopnia zaawansowania. Z uwagi na to, że decyzja z 1993r. nie istnieje w obrocie prawnym /została uchylona decyzją z 1994r./ Wojewoda rozstrzygnął sprzeciw tylko w odniesieniu do decyzji z 1994r.  

Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast decyzją z dnia 30.09.1997r. po rozpatrzeniu odwołania Spółdzielni „Przeszłość” od w/w decyzji Wojewody utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

            W 1990r. „Intercam”Co.Ltd. oraz Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa „Przeszłość” wystąpiły z wnioskami do Urzędu Dzielnicy Warszawa-Mokotów o udzielenie wskazania lokalizacyjnego dla terenu położonego przy ul.Kieleckiej 31.

Urząd Dzielnicy w odpowiedzi na powyższe pisma wyjaśnił, iż przekazanie gruntu może nastąpić w drodze przetargu. Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa „Przeszłość”, która posiadała już lokalizację na grunt przylegający do gruntu Kielecka 31, nadal przesyłała pisma do Urzędu Dzielnicy z prośbą o oddanie w użytkowanie wieczyste w trybie bezprzetargowym działki gruntu przy ul.Kieleckiej 31 argumentując pisma m.in. tym, iż przedmiotowy grunt przyległy jest do ściany realizowanego przez Spółdzielnię budynku mieszkalnego i może być wykorzystany w sposób efektywny tzn. na poszerzenie budowy w/w domu mieszkalnego.

Po dokonaniu podziału przedmiotowej działki  Gmina Warszawa-Centrum w styczniu 1996r. aktem notarialnym  oddała Spółdzielni „Przeszłość” w użytkowanie wieczyste grunt przy ul.Kieleckiej 31 o pow.272m² za kwotę 76.432 zł (281 zł/m²). W 1995r. ceny gruntów na terenie Gminy Warszawa Centrum Dzielnicy Mokotów wg. operatów szcunkowych wynosiły w kwartale ulic Grażyny, Starościńska, Puławska 299-405 zł/m².

Obowiązujące regulacje prawne wykluczały oddanie całości tej działki w trybie bezprzetargowym. Jedyną prawną możliwością oddania gruntu w trybie bezprzetargowym w przypadku nieruchomości przy ul.Kieleckiej 31 mogło być zastosowanie art.4 ust.8 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, który stanowi, iż właścicielom lub użytkownikom wieczystym gruntów mogą być sprzedane lub oddane w użytkowanie wieczyste w trybie bezprzetargowym, części przyległego gruntu niezbędne dla poprawienia warunków już posiadanej działki, jeżeli części te nie mogą być sprzedane lub oddane w użytkowanie wieczyste jako odrębne działki budowlane.

            Natomiast w 1947 r. z wnioskiem o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego gruntu o pow. 444,10 m² położonego przy ul. Kieleckiej 31 - obecnie działka ew. nr 7/1 o pow. 263 m² - wystąpił dawny właściciel hipoteczny. Decyzją z dnia 29.07.1997 r. Prezydent m.st. Warszawy odmówił ustanowienia prawa użytkowania wieczystego na powyższą działkę na rzecz następczyni prawnej byłego właściciela.

            Strona postępowania odwołała się od tej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie, które decyzją z dnia 26.11.1997 r. uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i sprawę przekazało do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że zostały spełnione wszystkie przesłanki do orzeczenia o zwrocie przedmiotowej nieruchomości.

Dokonanie podziału przedmiotowej działki umożliwiło zastosowanie przepisu art.4 ust.8 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości i oddanie w użytkowanie wieczyste działki 7/3 o pow. 272m² przez Zarząd Dzielnicy Mokotów Gminy Warszawa-Centrum[3] w trybie bezprzetargowym Spółdzielni Mieszkaniowej „Przeszłość”."

---

[1] Burmistrzem Dzielnicy-Gminy Warszawa Mokotów  był od 21.09.1992r. do 18.11.1994r. Stanisław Pietrzak

[2] Zastępcą Naczelnika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami był od 1.06.1991r. Włodzimierz Kołb

[3] Zarząd Dzielnicy Mokotów Gminy Warszawa Centrum: Dyrektorem Zarządu od 18.11.1994r. był Andrzej Kaczkowski; Z-cą Dyrektora Zarządu był od 18.11.1994r. Wiktor Czechowski; Z-cą Dyrektora Zarządu był od 18.11.1994r. Dariusz Rudnicki, a od 1.08.1997r. Roman Bielański