Kamienica Anny Koźmińskiej - ul. Żelazna 64

Zdjęcia wykonałam w kwietniu 2019 r.

Front.

Ujęcia od ul. Krochmalnej.

Kamienica Anny Koźmińskiej powstała w latach 1912-1913 wg projektu Józefa Napoleona Czerwińskiego.
Miejski System Informacji, na tablicy informacyjnej umieszczonej na budynku, głosi:

"Kamienica Anny Koźmińskiej

Wybudowana w l. 1912-1913 dla Anny Koźmińskiej,

wg proj. Józefa Napoleona Czerwińskiego w stylu eklektycznym.

W 1940 r. została włączona do getta, utworzonego przez okupacyjne władze

niemieckie na terenie Warszawy. Od zimy 1943 r. do wybuchu Powstania 

Warszawskiego w budynku tym ukrywała się grupa żydowskich bojowników,

którzy walczyli później w Powstaniu Warszawskim.

Kamienica jest jednym z "Wolskich Ostańców", czyli budynków 

które przetrwały okres II wojny światowej w tej części miasta."

W okresie międzywojennym w budynku funkcjonowało kino Cristal, w latach trzydziestych zwane Akron.
W sierpniu 2018 r. ZGN Wola ogłosił przetarg nieograniczony na termomodernizację budynku oraz remont piwnic.
W dniu 26 marca 2019 r. kamienica została wpisana do Rejestru Zabytków pod pozycją A-1496.

Na dole budynku usytuowane są lokale użytkowe.

Ciekawostki:
1. Przyścienna kapliczka z figurą Matki Boskiej została zdewastowana w 2015 r. Tabliczka pod nią informowała, że wykonano ją na cześć papieża Jana Pawła II.
Link do zdjęć kapliczki: http://mazowieckie-kapliczki.blogspot.com/2013/12/warszawa-kapliczka-w-podworku-przy-ul_23.html
2. W książce Leopolda Tyrmanda "ZŁY"  w Części Czwartej znalazłam fragment o lokalu usługowym, umieszczonym na rogu budynku (od 1972 r. mieści się w tym miejscu Cukiernia "Słodycz"):
" Kuba Wirus przystanął na rogu Żelaznej i Krochmalnej, rozejrzał się wokoło, po czym spojrzał w górę. Szeroko i wysoko ciągnęła się tu odrapana ściana domu, usiana żelaznymi balkonami. Z obydwu stron kamienicy widać było czarne deski wysokiego parkanu, zakończonego drutem kolczastym. Tuż przy Kubusiu widniały założone okiennicami okna parteru: przez szpary okiennic przesączało się światło i muzyka akordeonu. Wieczór był chłodny i drzwi wejściowe zamknięte. W drzwiach, za szybą, wisiała szklana tablica, głosząca niebieskimi literami: "Warszawskie Zakłady Gastronomiczne - Bar <<Słodycz>> - IV Kategoria."
3. Zdjęcia dostępne np. na stronie:
https://fotopolska.eu/Zelazna_64_Warszawa?f=1137868-foto.

Budynek - ul. Waliców 17

Zdjęcia wykonałam w kwietniu 2019 r.

Głowa satyra.

Dom powstał w latach 1910-1914.

Południowa oficyna kamienicy uległa całkowitemu zniszczeniu podczas wojny.

Spółka Warsaw Attics przeprowadziła kompleksowy remont 11 lokali.

Znalazłam również sprzeczne informacje, że kamienica z 1912 r. została cała spalona, a ten budynek co teraz stoi został odbudowany po wojnie, przez samych mieszkańców piętro po piętrze.

Od 2002 r. w budynku funkcjonuje Wspólnota Mieszkaniowa.

W 2010 r. Wspólnota Mieszkaniowa zamieściła dwa przetargi, które dotyczyły wymiany instalacji elektrycznej w budynku oraz planowano wymianę instalacji wod-kan w budynku.

Ciekawostki:
1. Zdjęcie przedstawiające budynek w 1939 r. i 2001 r. Poniżej podaję link:
http://www.warszawa1939.pl/obiekt/walicow-17.
2. Na Liście cywilnych ofiar Powstania Warszawskiego znalazłam następujące dane:
- Józef Kubacki (ur. 14.02.1895 r.) zamieszkały przy ul. Waliców 17;
- Edward Hirszel zamieszkały przy ul. Waliców 17;
- Helena Karolak (ur. 22.08.1924 r.) zamieszkała przy ul. Waliców 17;
- Józef Majerkiewicz (ur. 1898 r.) zamieszkały przy ul. Waliców 17;
- Jan Bielicki zamieszkały przy ul. Waliców 17;
- Józef Idzikowski (ur. 22.08.1944 r.) zamieszkały przy ul.Waliców 17;
- Ludwik Dudziński (ur. 1.08.1904 r.) zamieszkały przy ul. Waliców 17/36.

Oficyny - ul. Waliców 14

Zdjęcia wykonałam w kwietniu 2019 r.

Bok oficyn.

Tył oficyny.

Oficyny kamienicy czynszowej powstały w 1912 r. według projektu Wacława Heppena i Józefa Napoleona Czerwińskiego, prawdopodobnie dla Ernesty Golde.

W 1930 r. kamienica miała nowego właściciela Zygmunta Mintza.

W 1932 r. wybuchł pożar w budynku wywołany zanieczyszczeniem komina, który na szczeście szybko został ugaszony.

Około 1932 r. właścicielami budynku było już małżeństwo Golec.

W latach 1940-1942 oficyny znajdowały się na terenie tzw. małego getta.

"Z początkiem sierpnia 1944 r., na ulicy Waliców tuż przy kamienicy, powstańcy ze Zgrupowania „Chrobry II” zbudowali barykadę. Silny ostrzał niemiecki zniszczył jednocześnie połowę budynku frontowego kamienicy, co wpłynęło na rozebranie jego tylnego traktu po zakończeniu działań wojennych." - Źródło: https://www.mwkz.pl/archiwum-aktualnosci-lista/1196-oficyna-kamienicy-przy-walicow-14-w-warszawie-zabytkiem.

Do 2004 r. budynek był zamieszkały.

Latem 2015 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził, że kamienica nie nadaje się już do użytku i należy ją rozebrać (jak widać nie doszło do rozbiórki).
Link do ogłoszenia o przetargu nieograniczonym z dnia 25 września 2015 r.:

http://www.zgnwola.waw.pl/pliki/attachment/ogloszenie_92.pdf

W dniu 29 marca 2018 r. oficyny i teren posesji zostały wpisane do Rejestru Zabytków pod pozycją A-1419.

Podobnież w przyszłości w oficynach ma się mieścić miejska instytucja kultury.

Ciekawostki:
1. Przed 1938 r. w budynku działały m.in. takie cztery firmy:
- od 1921 r. Dom Handlowy R.Karol Rychter i Ska, właścicielem był J.Welechowski;
- w latach 1924-1925 Warszawska Ajencja Handlowa Wasserman i Taub, której właścicielami byli C.M.Wasserman, M.S.Taub przy ul. Waliców 14 m.8;
- od 1932 r. Sprzedaż Tłuszczów Roślinnych Jakub Finkielsztejn;
- w latach 1929-1938 Wyrób Klejów Roślinnych "Floridor" Izrael Goldblum.
2. W czasie okupacji w budynku mieszkali m.in. Władysław Szlengel (żydowski poeata i autor piosenek), Menachem Kipnis (śpiewak, fotograf, dziennikarz) - obaj zginęli w getcie.
3. Mural widoczny na kilku wykonanych przeze mnie zdjęciach został wykonany w maju 2009 r. Autorem pomysłu na napis i wykonanie jest Wiktor Malinowski.
"Odsłonięcie pracy obejmowało piknik, koncerty i wypuszczenie przez artystę w niebo 33 balonów. Organizatorem projektu był Teatr Delikates i Stowarzyszenie Kulturalne Pocztówka, a finansował go Urząd m.st. Warszawy, zaś patronat honorowy nad przedsięwzięciem objął Instytut Badań Ośrodka Tożsamości IBOT." - źródło: https://puszka.waw.pl/kamienico-projekt-pl-62.html
4. Zdjęcia (na przykład) na stronie: 
- https://fotopolska.eu/Warszawa/b56931,Walicow_14.html 
oraz dużo zdjęć wnętrza i nie tylko na stronie:
- http://metrowarszawa.gazeta.pl/metrowarszawa/56,141635,24670270,kamienica-walicow-14-w-srodku-szary-burek-zdazyl-sfotografowac.html

Kamienica - ul. Waliców 12

Zdjęcia wykonałam w kwietniu 2019 r.

Kamienica powstała po 1912 r., prawdopodobnie dla I. Erenberga.

W dniu 1 czerwca 2018 r. kamienica wraz z terenem posesji została wpisana do Rejestru Zabytków pod pozycją A-1427.

Od 1925 r. (niestety nie wiem do kiedy) działała pod tym adresem Piekarnia Wolf Rogoza i Ska, której właścicielem był C.M. Frenkel.

Podczas II wojny światowej kamienica została uszkodzona na skutek bombardowania.

Kamienica - ul. Waliców 10

Zdjęcie wykonałam w kwietniu 2019 r.

Budynek powstał w 1910 r.
Początkowo kamienica miała 6 pięter, ale po II wojnie światowej odbudowano go o jedną kondygnację mniej.
Kamienica posiada 5 nadziemnych kondygnacji i 1 podziemną, z lokalami użytkowymi usytuowanymi na dole budynku. Do budynku prowadzi 6 klatek schodowych.
Ściany frontowe noszą ślady wskazujące na obecność balkonów w przeszłości.
Od 1927 r. ( do kiedy niestety nie wiem) prowadzona była w budynku Sprzedaż Win i Towarów Kolonialnych przez Stanisława Podgórskiego.
"Kamienicę zamieszkiwało głównie zamożne mieszczaństwo żydowskie – adwokaci, kupcy, lekarze. Wiadomo, że jej ostatnimi właścicielami była rodzina Katzów. Od 1940 do 1942 r. obiekt znajdował się na skraju warszawskiego getta, którego granica przebiegała między innymi w poprzek ul. Waliców i wzdłuż ul. Ceglanej, choć kilkakrotnie ulegała na tym odcinku przesunięciom. Mimo znacznych zniszczeń jakie dotknęły sąsiednie obiekty, dom nie ucierpiał w trakcie powstania warszawskiego, ani we wcześniejszym okresie.
Kamienica jest jednym z zaledwie kilku obiektów dokumentujących dawny sposób zabudowy ul. Waliców i zarazem cennym dokumentem budownictwa czynszowego Woli, której tkanka miejska uległa zatarciu w wyniku ogromnych zniszczeń wojennych oraz późniejszych wyburzeń. Artystyczne walory obiektu wynikają z rozwiązania elewacji o miękkich liniach wykuszy, wzbogaconych historyzującym detalem m.in. w postaci girland i kartuszy oraz urozmaiconych zróżnicowanymi wykrojami okien.
Budynek zachował w znacznym stopniu oryginalną substancję zabytkową i liczne, oryginalne komponenty, jak choćby ozdobne balustrady schodów na reprezentacyjnych klatkach schodowych. Ponadto, kamienica związana z funkcjonowaniem warszawskiego getta, obok domów pod numerami 12, 14 i 17 oraz ściany frontowej dawnego browaru Junga (nr 11), stanowi ostaniec dawnej zabudowy Walicowa, jedyny kompletnie zachowany, przez co jest ważnym elementem tożsamości tej części miasta."
Źródło: https://www.mwkz.pl/archiwum-aktualnosci-lista/1203-kamienica-z-pocz-xx-w-przy-walicow-10-w-warszawie-zabytkiem. 
W latach 2008-2011 więźba dachowa i pokrycie dachowe zostały poddane remontowi.
Wszystkie ściany oprócz wschodniej nie zostały ocieplone.
Kamienica (wraz z terenem posesji) w dniu 16 maja 2018 r. została wpisana do Rejestru Zabytków pod pozycją A-1421.
W maju 2018 r.przygotowano Projekt Wykonawczy wzmocnienia konstrukcji klatki schodowej budynku mieszkalnego wielorodzinnego. W tym czasie większa część budynku była wyłączona z użytkowania.
Na razie budynkiem zarządza ZGN "Ogrodowa".

Ciekawostka:
1. Polecam zdjęcia kamienicy na stronie:
https://fotografiawarszawy.wordpress.com/2015/02/16/tu-bylo-getto-walicow-10/.